Merhaba sevgili okuyucularım bu hafta bilişsel çarpıtmalardan biri olan ya hep ya hiç ( ya siyah ya beyaz) düşünce yapısı ile sizlerleyim.

Bilişsel Çarpıtma Nedir: 
Kişilerin günlük deneyimlerini yorumlarken ve karar verirken sistematik bir şekilde kendilerini manipüle etmek amacıyla kullandıkları zihinsel süreçlerdir.  

Ya hep ya hiç düşüncesi mükemmeliyetçiliğin de temelini oluşturur. 

Birçok Bilişsel çarpıtmalar vardır bunlardan bazıları:

- Felaketleştirme
- Ya hep ya hiç şeklinde düşünme şekli
- Aşırı genelleme
- “Meli” “malı” düşünme şekli
- Etiketleme
- Olumluyu yok sayma 
- Kişiselleştirme
- Beyin okuma
- Falcılık

Bu çarpıtmalardan Ya hep ya Hiç düşünce yapısı nedir:
Bu çarpıtmaya sahip olan bireylerin Çeşitli olaylar, durumlar ve bireylerle ilgili düşüncelerini sadece beyaz  ya da siyah olarak aşırı uçlarda konumlandırmasıdır. 

Bu düşünce biçimine sahip olan kişiler için orta renk yoktur ya siyah ya beyazdır.  Eğer durum ve olaylar bireyin planladığı şekilde ilerleyip sonuçlanmazsa o kişi için o iş berbat olmuş çöp olmuştur demektir. Bu Bilişsel çarpıtmayı örneklerle açıkladığımız da mükemmeliyetçiliğin temelinde yatan düşünceyi de daha iyi kavramış olacağız. Örnekler:

Diyet yapan birinin dayanamayıp bir kek dilimi yemesi sonucu tüm disiplinini bozarak diyeti bozması ve yemediği şeyleri bile yemesi. 

Başarıyla ilgili olarak bir kişinin sınavdan 100 değilde 97 aldığında “ ben 100 alamıyorsam başarılı biri değilim.” “Her şeyde başarısız oluyorum.”düşünce yapısı ile başarının da küçümsenmesi ile birlikte görülür. 

Güzellik algısı ile ilgili olarak, kişinin yüzünde bir sivilce çıkması durumunda kendini tamamen çirkin görmesi durumudur. 

Hastalık algısı ile alakalı; kişinin bedeninde ortaya çıkan bir kitleye karşı ilk düşüncesi “ölüyorum demek ki sağlıklı değilim.”

Yeni bir deneyime karşı kendini manipüle eden düşünce;  iş konusunda bir hatadan sonra kendini zayıf görmesi ve o işten kendini soyutlaması. 

İkili ilişkilere örnek olarak; bireyin mesajına karşın partnerinin cevap vermemesi ya da geç cevap vermesi durumunda kişinin “ beni sevmiyor ki mesajıma cevap vermiyor beni terketti.” düşüncesinde olması.

 Ya hep ya hiç düşünce örneklerini daha çok sıralayabiliriz; “daha üst bir yönetime terfi etmezsem başarısızım demektir.”, “çocuğuma bağırdım kötü bir anneyim.”, “düğünümde hayalimdeki gelinliği giyemezsem hayat boyu mutsuz olacağım.” “İdealimdeki (55) kiloda değilsem obezite olacağım.”, “hayatında bir hata  yaptıysa güvenilir değildir.” … bu örnekler sürer gider. Sizin örnekleriniz neler bir bakın bakalım:) 

Haydı sizinle sıcağı sıcağına  bir örneklendirme yapalım :) 
Şu an aklınızdan ne  geçiyor? 

Sevgiyle kalın.
Klinik Psikolog Gülsüm Bircan