Akdeniz bölgesinde bulunan Gündoğmuş, Antalya ilinin ilçesidir. 1323 km yüz ölçümüne sahip olan ilçe kuzey doğusunda Konya, batıda Manavgat güneyde ise Alanya bulunmaktadır. Batı Torosların, geyik dağı eteğine kurulmuş olan bir ilçedir. Coğrafi koşulları diğer ilçelere oranla farklılık göstermektedir. İlçede bulunan Alara çayı bulunmaktadır. Bu çay ilçeyi doğu- batı yönünde ikiye bölmektedir. Yapılan çalışmalarda bölgesinin eski adının Eksere olduğu bilgisi edinilmiştir. Bu isimle ilgili birçok iddia ortaya atılmış fakat net olarak hiç biri doğrulanmamıştır. İlçe merkezi ve köylerinin tarihi oldukça eskilere dayanmaktadır. 30 farklı şehir ve köyden oluşan yerleşim yerleri günümüzde de halen ayakta durmaktadır. Bölge Akdeniz’in ticaret yolu olma özelliğine de sahiptir. Antalya şehri konumu sebebiyle birçok istilaya uğramıştır. Bundan kaçınmak isteyen halk ise genel olarak iç tarafa kaçarak yaşamlarını orada sürdürmeyi amaçlamıştır. Gündoğmuş ilçesi de bu bölgelerden bir tanesi olmuştur.
Eksere İsmi İle İlgili Teoriler
1: Konya karaman bölgesi tarafında İksile adı verilen bir bölge bulunmaktadır. Bu bölge tarafından Gündoğmuş ilçesine gelen kişilerin eksere ismini verdiği düşünülmektedir.
2: Bir diğer teori ise bu ismin Kösere’ den geldiği yönündedir. Bıçak, tahra ve dönemde kullanılan kesici aletlerin bilinmesi için kullanılan kösere taşı değiştirilerek Eksere haline getirilmiştir.
3: Bölgede yaşayan köylüler Karamanoğullarındandır. Karaman ve Ereğli tarafından bölgeye gelerek yerleşen bu köylüler bölgenin adının eksere olmasında rol oynadığı düşünülmektedir.
4: Diğer bir görüş ise bölgenin adının ökse bitkisinden geldiği yönündedir. Hayvanları beslemek için kullanılan bu şifalı bitkinin diğer adı “GÖVELEK” dir. Telaffuz edilmesi zor olduğu için zamanla Eksere halini aldığı düşünülmektedir.
Bölgenin geçmişi antik çağlara dayanmaktadır. Bu konu ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Arkeolojik kazılar sonucu ortaya çıkan buluntular Romanın ilçede iskan ettiğini kanıtlamıştır. Roma dönemine ait birçok verinin ele geçmesine olanak sağlayan bölge bünyesinde Roma harabeleri, Taşahır Mevkiindeki Kaseyir Şehri harabelerini barındırmaktadır. Gezip görülebilecek yerlerin sayısının fazla olması sebebiyle her yıl binlerce turist ağırlamaktadır.
Gündoğmuş’un İlçe Yapılması ve Bugünkü Gündoğmuş
Diğer birçok ilçede olduğu gibi bu ilçede Akseki’ye bağlı bir köydü. Bölgenin bir kaza haline getirilmesi devlet adamlarının uzun süre üstünde düşündüğü bir konu olmuştur. 1920-1930 yıllarında bölgenin yavaş yavaş gelişmesi ve ulaşım olanaklarının sınırlı kalması sebebiyle birşeyler yapılması gerekildiğine inanılıyordu. Dönem şartları göz önüne alındığında bu durum hiç de zor değildir. Burada yaşayan kişilerin devletten ve halktan uzak kalması durumu göze alınamadı ve gerekli çalışmaların yapılmasına karar verildi. Fakat 1936 yılında bölgede artan hareketlilik, doğumlar, evlilikler ve ev inşaatları ilçe olarak kabul edilmesi için etkili bir rol oynamaya başlamıştır. 34 köyü bulunan bu ilçenin nüfusu ise 14.944 olarak bilinmektedir. 1.332 km2’lik bir yüz ölçümüne sahiptir.
Gündoğmuş İklim Ve Bitki Örtüsü
Genel hatları ile akdeniz ikliminin hakim olduğu bir iklim tipine sahiptir. Yazlar sıcak kışlar ise yağışlı geçmektedir. Bölgede kışlar özellikle sahil kesimleri ile karşılaştırıldığında çok daha sert geçmektedir. Geyik dağı bölgede bulunan en büyük yükseltidir. Bu dağ halk arasında Giği Dağı olarak bilinmektedir.
Geyik-Giği Dağı
Bölgenin tereyağı ve peyniri oldukça ünlüdür. Bölgede bal yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Bitki çeşitliliğinin fazla olması sebebiyle giği balı olarak bilinen bal oldukça lezzetlidir. 2877 metre yüksekliğe sahip olan bu dağ halk dilinde giği dağı olarak bilinmektedir. Eski çağlarda bu dağın zirvesine yöneltilerek birçok kurban kesilmiştir. Günümüzde bölgede halen bu hikayeler anlatılmaktadır. Dağın eteklerinde birçok arı kovanı bulunmaktadır. Görenlerde hayranlık uyandıran bu kovanlardan yöreye özgü bal elde edilmektedir. Dağın eteklerinde üç göl bulunmaktadır. Bu göllerden en çok bilineni ise Eğri Göl’dür. Bu göl merkeze 40 km uzaklıkta bulunmaktadır. Oldukça keyifli vakit geçirebileceğiniz bu ortamda dilerseniz gezebilir, silerseniz ise eğri gölünde balık tutabilirsiniz. Güzelbağ Yaylası ise eğri gölüne oldukça yakındır. Dinlenmek veya piknik yapmak isteyenler için oldukça elverişli olan bir bölgedir. Ayrıca geyik dağı geçmişten günümüze birçok şifalı bitkiye ev sahipliği yapmaktadır. Günümüzde halen rastlanabilecek bu şifalı bitkiler özellikle yerli halk tarafından iyi bilinmekte ve kullanılmaktadır.
Gündoğmuş’ta Tanrı Dağı
Oldukça ünlü olan bu dağ 2378 rakıma sahiptir. Deringöl’ün doğusu bulunan tanrı dağı bölgesi üzüm, incir, ceviz, bal ve pekmezleri ile ün yapmıştır. . Nergiz soğanı, lale soğanı, sümbül, kardelen ise bölgede koruma altına alınmış bitki çeşitleri arasında yer almaktadır.
Gündoğmuş Yaylalarında İpar Gülü
İpar kelimesi Kaşgarlı’nın Divanında geçmektedir. Bunun yanı sıra Yusuf Has Hacib’in Kutad Ku-Bilig adlı eserinde de ipar sözcüğü bulunmaktadır. Güzel koku anlamına gelen ipar geçmiş dönemlerde sıklıkla kullanılmıştır. Çiçekler için kullanılsa da dağ ve göllere de ipar kelimesinin eklendiği görülmektedir. Ayrıca bu kelimenin kız çocuklarına isim olarak verildiği de bilinmektedir. Bölgede yetiştirilen ipar gülü de yöreye özgüdür.
Gündoğmuş Uçansu Şelalesi
Gündoğmuş ilçesinin sınırları içerisinde yer alan oldukça görkemli bir şelaledir. Bulunduğu bölgenin sıcaklık ortalaması 15 dereceyi geçmemesi ile bilinmektedir. Özellikle bunaltıcı yaz günlerinden kaçmak isteyenlerin uğrak mekanları arasında yer alan Uçansu Şelalesi oldukça güzel bir manzaraya da sahip. Genel olarak yaz aylarında ziyaretçi sayısı fazla olan bu şelale birkaç koldan dökülmektedir.
Pınarbaşı
İlçenin merkezine 9 km uzaklıkta bulunan muhteşem bir piknik alanıdır. Piknik sevenlerin vazgeçilmezi olan bu mekan doğal güzellikleri ve bitki örtüsü ile dikkatleri üstüne çekmektedir. Bölgede sedir ve çınar ağaçlarının oranı oldukça fazladır. Oldukça yaşlı olan bu ağaçlar eşliğinde piknik yapabilir ve doğal güzelliklerin tadını çıkarabilirsiniz.
Kaynak: www.antalyagezirehberi.net
