Merhaba sevgili okuyucularım. Sizlerle bu hafta helikopter ebeveynlik konusu hakkında paylaşım yapmak istiyorum.
Çocuğunuzun karnı ağrıdığında ya da; “ karnımız ağrıyor.”, “sınavımız var.” “Arkadaşımız yok.”, “sevgilimiz yok.”, “mühendislik okuyoruz.”, “spor olarak basketbol oynuyoruz.” Söylemlerini kullanıyor musunuz? Bu söylemlere bakıldığında çocuğun bir birey olarak kabul edilmediği anne babanın bir bağlantısı olarak kabul edildiği görülmektedir. Buna göre anne baba çocuğun yanından ayrılmayan etrafında sürekli pervane olan ödevlerini ve diğer sorumluluklarını çocuğun yerine yapan, kendi hayatını yok sayarak çocuğun tüm yaşamına kendini adapte eden ailelere helikopter ebeveynleri olarak adlandırıyoruz.
Helikopter Ebeveynlik Nedir?
Bir çocuğun annesi hakkında “helikopter gibi başımda dönüyor.” Söylemi üzerine 1990 yılında literatüre girmiş bir kavramdır.
Helikopter anne babalar; çocuğun başından ayrılmayan, sürekli onlar için bir şeyler yapmaya çalışan, çocuğun kişiliğine ve yaşamına müdahale eden çocuğundan başka bir hayatı olmayan temelinde kaygı olan bu davranışları sergileyen anne baba tutumudur. Çocuklarının kendilerinden bağımsız hareket etmelerini bir tehdit olarak gördükleri için çocukların değişim ve gelişim süreçlerine engel olarak kendilerine bağımlı olmalarını sağlarlar. Bu durumda çocuğun kendi başına hiç bir şey yapamadığına, güvensizlik, değersizlik gibi duyguların yaşandığı ve kişisel gelişimi de sekteye uğratıldığı durumdur. Helikopter ebeveynlerin büyüttüğü çocukların en belirgin özelliği; şişirilmiş bir egoya sahip ancak biz bunu bir balona benzetebiliriz çünkü bu egonun altı boştur ve bu çocukların kendilerine karşı saygısı ve yeterlilik duygusu olmayan kişiliği bastırılmış, karar verme ve problem çözme becerileri gelişmemiş bağımlı çocuklardır.
Helikopter ebeveynlik özellikleri arasında çocuğun tüm yaşamında müdahaleci tavırlar sergileme, çocuğun kendi çözebileceği sorunlarda müdahale etme, çocuğun okul yaşamıyla okul başarısıyla çok ilgilenme, çocuğun ilk gelişimsel döneminden başlayarak okul sürecini ve çevresini kontrol altına alma durumu söz konusudur. Çocuğun gideceği tüm kurslar aile tarafından planlanmıştır çocuğun kursa gitmeme kararı yoktur. Çocuğun kendi yaşamıyla ilgili hiç bir planı yoktur çünkü aile çocuk için her şeyi planlamıştır. Helikopter ebeveynleri incelendiğinde bu davranışlarının temelinde mükemmelliyetçilik ve kendi egolarını tatmin etme durumu söz konusudur. Bu kişilerle iletişim içindeyken. “ biz bugün resim yaptık.”, “bugün okulda birinci olduk.”, “yemeğimizi yedik.”, “çok çalışıyoruz teyzesi,”, “öğretmenimizi seviyoruz.” Gibi çoğul özne kullanarak çocuklarının adına konuşmayı tercih ederler.
Anne babaların sergiledikleri bu davranışlar ne kadar iyi niyetli olursa olsun çocuklar üzerinde olumsuz etki bırakmaktadır. Ailelerin bu korumacı, müdahaleci, çocuğun sorumluluk almasını engelleyen tavırları, ihtiyacı olmadan hep yanında olma durumları, çocuğun üzerinde sürekli pervane olma davranışının olumsuz etkilerine göre:
* Yetersizlik duygusu geliştirmesine
* Özgüvenle ilgili sorunlar yaşamasına
* Benlik saygısında düşüş
* Bağımlı kişilik bozukluğuna
* Narsist kişilik gelişimi
* Depresyona yatkınlık geliştirmesine
* Problem çözme becerisi geliştirmeme
* Sosyal ilişkilerde zorluk yaşama
* İkili ilişkileri sürdürememe
* Kararsızlık
* Anksiyete
* Psikosomatik sorunlar
Helikopter ebeveynlerin çocukları hayatlarının ileriki süreçlerinde diğer çocuklara oranla daha çok duygusal sorunlar yaşadığı görülmektedir.
Bu tutumla yetiştirilmiş çocuklara bakıldığında depresyon, öfke, anksiyete gibi psikolojik sorunlar yaşayabilmektedir. Yaşamları boyunca kendi başlarına karar veremezler. İkili ilişkilerinde söz sahibi olamama gibi durumlarla baş etmek zorunda kalırlar.
Helikopter anne baba tarafından yetiştirilen çocuklar sorumluluk bilinci geliştiremez. Yaşam boyunca Kendi sorumluluklarının bilincinde olmayan bir çocuk yetişkinlik hayatında da kendi kendine yetmek konusunda sorunlar yaşar. Ailesinin her zaman yanında olacağına inanan bu çocuklar ailesinden birinin hastalığı ya da kaybedilmesi gibi olumsuz durumlarda özgüven eksikliği, kaygı bozukluğu ve yetersizlik, depresyon ve depresif duygusunu da beraberinde getirir. Helikopter ebeveynlik yollarının iyi niyet taşlarıyla döşeli olduğunu bilsek de çocukların davranışsal ve duygusal gelişimlerini desteklemek adına zaman zaman olumsuz duygu ve durumları da deneyimlemelerinin önünün açılması gerekmektedir. Onların problem çözmelerine izin vermek gerekir. Çpcuklarınıza izin verin Ebeveynlerin biraz geri çekilerek çocuklarına kendi problemlerini tanımalarını ve bununla nasıl baş edebileceklerini desteklemek daha sağlıklıdır.
Sevgiyle kalın.
Klinik Psikolog Gülsüm Bircan
